این دوره به بررسی تبارشناسی مدرنیته از منظر نسبت آن با جریانهای گنوسی و فراماسونری میپردازد. با تمرکز بر تحولات فکری و الهیاتی از قرون وسطی تا آغاز عصر روشنگری، نشان میدهد چگونه روح گنوسی ــ با مؤلفههایی چون عرفان زدایی از دین، تاکید بر معرفت باطنی، و انگاره نجاتبخشی از طریق دانش ــ به تدریج بر الهیات ادیان ابراهیمی سایه افکند و بسترهای فکری مدرنیته را فراهم کرد. نقطه عزیمت این پژوهش، اندیشههای برآمده از مدارس فکری قرطبه در اندلس است، جایی که آمیزش فلسفه یونانی، عرفان یهودی-مسیحی، و علوم اسلامی نخستین جرقههای این دگردیسی را روشن کرد.

گذار از الهیات به عقلانیت سکولار
مسیر تاریخی این دوره نشان میدهد چگونه مفاهیم گنوسی، از طریق مکاتب عرفانی و فرقههای سری، به کالبد فلسفه و سیاست اروپایی نفوذ کرد. در این مسیر، شهرهایی مانند قرطبه، پراگ، و آمستردام به عنوان گرهگاههای انتقال ایدهها عمل کردند. به ویژه، نقش خردگرایی الحادیِ برآمده از عرفان یهودی (کابالا) و ماتریالیسم رواقی در شکلگیری نهادهای فراماسونری تحلیل میشود. این جریانها با تلفیق نمادگرایی باستانی و عقلانیت جدید، الهیات مبتنی بر وحی را به حاشیه راندند و «دین خرد» را جایگزین آن کردند.

فراماسونری به مثابه بازوی اجرایی مدرنیته
فراماسونری نه به عنوان یک توطئه تاریخی، بلکه به مثابه شبکهیی از نهادهای دانشبنیان بررسی میشود که مفاهیم گنوسی را به پروژهای سیاسی-فرهنگی تبدیل کرد. تأکید این دوره بر تحولات قرن ۱۷ آمستردام است، زمانی که لیبرالیسم تجاری، هنرهای آزاد، و علوم طبیعی در پناه لژهای ماسونی به هم پیوستند و اروپا را از درون دگرگون ساختند. پرسش محوری این است: چگونه این جریان توانست اخلاق پروتستانی، سکولاریسم، و اومانیسم را در قالب یک «الهیات جدید» تلفیق کند و جهان معاصر را بر اساس آن بازتعریف نماید؟

هدف نهایی: بازخوانی انتقادی مدرنیته
این دوره در نهایت میکوشد با واکاوی این تبارشناسی، نشان دهد که مدرنیته نه یک گسست کامل از سنت، بلکه ادامه منطقیِ تحولات پنهان در الهیات غربی است. از این منظر، مفاهیمی مانند پیشرفت، فردگرایی، و عقل خودبنیاد، ریشه در همان انگارههای گنوسی دارند که روزی در حاشیه جامعه مسیحی میزیستند. این روایت متفاوت، امکان نقدی ریشهایتر به مدرنیته را فراهم میکند؛ نقدی که نه بر اساس سنتگرایی صرف، بلکه با شناخت تکوینی فکریِ حاکم بر تمدن غرب صورت میگیرد.